Tì-kheo hay Tỳ-kheo (chữ Nho: 比丘) là danh từ phiên âm từ chữ bhikkhu trong tiếng Pali và chữ bhikṣu trong tiếng Phạn, mang tức là “người khất thực” (khất sĩ 乞士, khất sĩ nam 乞士男). Ta còn thấy cách đọc trại khác là Tỉ-kheo, Tỉ-khâu. Cách phiên âm Hán-Việt khác là Bật-sô (苾芻), Bị-sô (備芻), Tỉ-hô (比呼). Ngoài ra còn mang những danh từ dịch theo ý như Trừ sĩ (除士), Huân sĩ (薰士), Phá phiền não (破煩惱), Trừ cận (除饉), Bố ma (怖魔). Nữ tu xuống tóc theo đạo Phật thì gọi là tì-kheo-ni.

Thuật ngữ vốn thường được tiêu dùng ở Ấn Độ chỉ cho giai đoạn thứ tư trong cuộc thế của người theo đạo Bà-la-môn, trong đó người chủ gia đình rời bỏ đời sống gia đình (“xuống tóc” và quy y), sống bằng hạnh khất thực và tìm cầu chân lý giải thoát. Trong Phật giáo, thuật ngữ mang tức là một tăng sĩ Phật giáo, người từ bỏ cuộc sống thế tục, thụ lãnh pháp giới. Sắp tương đương với thuật ngữ Sa-môn (zh. 沙門, sa. śramaṇa).

Trong luận giải về kinh Xoàn, Đại sư Tông Mật đã đưa ra 3 khái niệm về thuật ngữ Tỉ-khâu:

1. Bố ma (zh. 怖魔): “mối lo sợ của ma quỷ”;
2. Khất sĩ (zh. 乞士); “sống bằng hạnh khất thực”;
3. Tịnh giới (zh. 淨戒): “pháp giới thanh tịnh”.

Theo quan niệm nguyên thủy, chỉ mang những người sống viễn ly mới mang thể đạt được Niết-bàn. Hoạt động chính của những vị này là thiền định và giảng dạy giáo pháp, ko được thụ hưởng cuộc thế và chịu sống lang thang ko nhà. Pháp giới của Tỳ kheo là đời sống phạm hạnh, mẫu mực, thiểu dục tri túc, ko vợ con và thực hiện từ bi, được đề ra trong Luật tạng.

Cuộc sống cơ hàn của Tỳ kheo được thể hiện trong chiếc áo cà-sa của những vị đó, gồm mang ba phần (Tam y, (sa. tricīvara) và do vải vụn kết lại. Vật dụng hàng ngày chỉ gồm bát khất thực, dao cạo, kim chỉ, đồ lọc nước và gậy kinh hành. Tỳ kheo ko được nhận tiền nong hay những vật dụng khác. Thức ăn là do sự cúng nhường nhịn.

Những vị tỳ kheo sống chung với nhau trong một đoàn thể gọi là Tăng đoàn, gồm bốn vị Tỳ kheo trở lên. Trong mùa mưa, những vị đó thường buộc phải an trú trong một tịnh xá (zh. 精舍, sa., pi. vihāra), gọi là ổn định chỗ ở kiết hạ để tính tuổi hạ. lý do là vì nếu đi lại trong mùa mưa, những vị mang thể gây tai hại cho động vật và cây cối. Vì vậy, những vị chỉ được rời tu viện vì lý do đặc thù trong mùa này. Mùa Ổn định chỗ ở được kết thúc bằng buổi lễ Tự tứ (zh. 自恣, sa. pravāraṇā), trong đó những vị cùng sống chung trong một trú xứ, trao đổi kinh nghiệm tu tập, hoằng truyền chánh pháp, kiểm điểm lại lỗi lầm hay thiếu sót với nhau. Qua năm tháng, Tỳ kheo ít đi vân du, những vị sống nhiều trong những tu viện, tuy nhiên, tục đi hành hương chiêm bái vẫn còn được giữ tới ngày nay. Ngày nay, những Tỳ kheo phần to vẫn còn giữ tập tục như hồi đức Phật còn tại thế, đặc thù là Nam tông, nhưng mặt khác, họ phải thích ứng với đời sống xã hội và điều kiện địa lý. Ví dụ như những Tỳ kheo Trung Quốc thường hay làm mướn việc đồng áng, đó là điều mà Tỳ kheo ngày xưa ko được làm vì sợ thịt hại sinh mệnh sâu bọ. Trong một vài trường phái của Tây Tạng và Nhật Bản, Tỳ kheo mang thể lập gia đình, mang vợ con. Những quy định về khất thực cũng thay đổi nhiều qua thời kì.

Luật tạng mang 227 giới cho Tỳ-kheo, 311 giới cho Tỳ-kheo ni, theo truyền thống lịch sử Nguyên Thủy ; và 250 giới cho Tỳ-kheo, 348 giới cho Tỳ-kheo ni, theo truyền thống cuội nguồn Đại thừa, gọi là cụ túc giới. [ 1 ]Một người muốn xuống tóc đi tu thì tiên phong phải thụ giới Sa-di ( samanera ) hoặc Sa-di ni ( samaneri ), rồi sau một thời hạn mới thọ cụ túc giới ( upasampāda ), phát nguyện tuân theo Giới bổn để trở thành Tỳ-kheo ( bhikkhu ) hoặc Tỳ-kheo ni ( bhikkhuni ) .

• Fo Guang Ta-tz’u-tien 佛光大辭典. Fo Guang Ta-tz’u-tien pien-hsiu wei-yuan-hui 佛光大辭典編修委員會. Taipei: Fo-Guang ch’u-pan-she, 1988. (Phật Quang quẻ Đại Tự điển. Phật Quang quẻ Đại Tự điển biên tu uỷ viên hội. Đài Bắc: Phật Quang quẻ xuất bản xã, 1988.)
• Das Lexikon der Östlichen Weisheitslehren, Bern 1986.
• Tìm hiểu về Giới Luật trong đạo Phật
• Giới Trọng Yếu Của Tỳ Kheo Và Tỳ Kheo Ni

Bản mẫu:Tu sĩ Phật giáo

Source: https://blogchiaseaz.com
Category: Hỏi Đáp