Độc quyền là thuật ngữ trong kinh tế học chỉ về trạng thái thị trường chỉ với duy nhất một người bán và sản xuất ra sản phẩm đó cho người tậu mà ko với bất kỳ sự lựa chọn nào khác giữa người bán và người tậu.Đây là một trong những dạng của thất bại thị trường,là trường hợp cực đoan của thị trường thiếu tính khó khăn.Mặc dù trên thực tế hầu như ko thể tìm được trường hợp nào đáp ứng xuất sắc hai tiêu chuẩn của độc quyền và do đó độc quyền thuần túy với thể coi là ko tồn tại nhưng những dạng độc quyền ko thuần túy đều dẫn tới sự ko hiệu quả của lợi ích xã hội.Độc quyền được phân loại theo nhiều tiêu chí: mức độ độc quyền,nguyên nhân của độc quyền, cấu trúc của độc quyền…

Độc quyền thường[sửa|sửa mã nguồn]

Nguyên nhân chính[sửa|sửa mã nguồn]

• Chính phủ nhượng quyền khai thác tài nguyên nào đó: chính quyền địa phương với thể nhượng quyền khai thác rác thải cho một doanh nghiệp nào đó hay nhà nước tạo ra cơ chế độc quyền nhà nước cho một doanh nghiệp như trường hợp chính phủ Anh trao độc quyền kinh doanh với Ấn Độ cho Tổ chức Đông Ấn.
• Nếu mức giá vận chuyển quá cao, thị trường với thể bị giới hạn trong một khu vực kinh tế nhất định nào đó và nếu trong khu vực đó với một doanh nghiệp sản xuất sản phẩm thì sẽ dẫn tới tình trạng sắp như cướp đoạt quyền trong kinh doanh.
• Chế độ sở hữu đối với phát minh, sáng chế và sở hữu trí tuệ: một mặt chế độ này làm cho những phát minh, sáng chế tăng theo một thời kì nhất định nhưng mặt khác nó tạo cho người nắm giữ bản quyền với thể giữ được vị trí độc tôn trong thời hạn được giữ bản quyền theo quy định do những văn bản do nhà nước ban hành.
• Do sở hữu được một nguồn lực to: điều này tạo điều kiện cho người nắm giữ với vị trí sắp như trọn vẹn trên thị trường. Một ví dụ tiêu biểu là Nam Phi được sở hữu những mỏ xoàn chiếm phần to sản lượng của toàn cầu và do đó quốc gia này với vị trí sắp như đứng đầu trên thị trường xoàn.

Tổn thất phúc lợi xã hội[sửa|sửa mã nguồn]

Do tối đa hóa lệch giá nên doanh nghiệp cướp đoạt quyền sẽ sản xuất sản phẩm & hàng hóa ở mức loại sản phẩm mà tại đó lệch giá biên bằng với thu nhập biên thay vì sản xuất ở mức sản lượng mà ở đó giá mẫu sản phẩm cao hơn nhiều ngân sách biên như trong thị trường ( cân đối cung và cầu ). Khác với thị trường khó khăn đối đầu tuyệt đối, nơi mà giá cả loại sản phẩm phụ thuộc vào vào số lượng loại sản phẩm do một doanh nghiệp sản xuất ra, trong thực trạng cướp đoạt quyền giá cả sẽ tăng lên lúc doanh nghiệp cướp đoạt quyền giảm sản lượng. Vì thế doanh thu biên sẽ to hơn giá cả loại sản phẩm và cứ một đơn vị chức năng mẫu sản phẩm sản xuất thêm doanh nghiệp cướp đoạt quyền sẽ thu thêm được một khoản tiền to hơn giá cả loại sản phẩm đó. Điều này với tức thị nếu cứ sản xuất thêm loại sản phẩm thì lệch giá thu thêm được hoàn toàn với thể đủ bù đắp tổn thất do giá cả của tổng thể mẫu sản phẩm giảm xuống. Mặt khác, nếu vận dụng nguyên tắc biên của tính hiệu suất cao tức thị sản xuất sẽ đạt hiệu suất cao lúc quyền lợi biên bằng lệch giá biên, thế tất quyền lợi biên và ngân sách biên ở đây xét trên góc nhìn xã hội chứ ko phải so với doanh nghiệp độc quyền ta thấy rằng : ở mức sản lượng mà doanh nghiệp cướp đoạt quyền sản xuất thì quyền lợi biên ( chính là đường cầu ) to hơn ngân sách biên đồng nghĩa tương quan với thực trạng ko hiệu suất cao. Tóm lại, doanh nghiệp cướp đoạt quyền sẽ sản xuất ở sản lượng thấp hơn và bán với giá cao hơn so với thị trường khó khăn đối đầu. Tổn thất mà xã hội phải gánh chịu do sản lượng tăng lên trừ đi tổng ngân sách biên để sản xuất ra phần sản lượng đáng lẽ nên được sản xuất ra thêm đó chính là tổn thất do cướp đoạt quyền .

Giải pháp sửa đổi[sửa|sửa mã nguồn]

• Thi hành những chính sách hành chính nhà nước: chính phủ ban hành những văn bản pháp luật nhằm ngăn ngừa một số hành vi xấu như những doanh nghiệp cấu kết với nhau để nâng giá hay hạn chế một số cơ cấu thị trường nhất định với hại tới nền kinh tế của một quốc gia. Những nước với thị trường phát triển thường sử dụng giải pháp này để điều tiết những doanh nghiệp to, chiếm thị trường rất cao từ thời kì dài. Phán quyết của tòa án Mỹ năm 1911 buộc nhóm doanh nghiệp Standard Oil phải tách ra thành 34 doanh nghiệp độc lập là ví dụ tiêu biểu.
• Khuyến khích những doanh nghiệp phát triển nhờ những chính sách của chính phủ: chính phủ thi hành những chính sách khuyến khích doanh nghiệp phát triển đồng thời phá bỏ những rào cản để những doanh nghiệp mới dễ đầu tư cho quá trình phát triển.
• Giám sát một cách chặt chẽ: chính phủ với thể đề ra những quy định cưỡng chế doanh nghiệp phải thực thi trong ngành nghề hoạt động của doanh nghiệp đó. Đây là giải pháp phổ biến để kiểm soát những doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước trong một nền kinh tế mới và đang phát triển.
• Kiểm soát tài khoản: chính phủ quy định thích hợp với những điều kiện của doanh nghiệp để doanh nghiệp bán sản phẩm đạt được mức doanh thu hiệu quả. Tuy nhiên giải pháp này với một khó khăn cơ bản là chính phủ rất khó xác định mức giá chung của nền kinh tế và dễ dẫn tới một sự lạm phát hay giảm phát ko tốt cho nền kinh tế.
• Mời gọi đầu tư từ nước ngoài làm cho nền kinh tế thị trường trở nên phổ thông hơn, tăng tính khó khăn cho những doanh nghiệp trong nước duy trì một nền kinh tế ổn định và phát triển trong tương lai.

Độc quyền tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Tình trạng độc quyền tự nhiên tới từ chính trong thực chất của thị trường, của ngành nghề đơn cử, dẫn tới việc chỉ với một hoặc một vài doanh nghiệp phân phối trong ngành. Đó hoàn toàn với thể là :

– Lợi thế người dẫn đầu. Doanh nghiệp bạn là người tiên phong tiên trong ngành nghề ngành, trong khu vực đó, làm cho hoạt động khó khăn của những doanh nghiệp tới sau khó vượt mặt bạn, dù sản phẩm họ tốt hơn. Ví dụ, nhà cung cấp internet ở những chung cư, 1 chung cư chỉ với bạn sản xuất và 100% hộ dân đều sử dụng, bạn tính phí người sử dụng để vừa đủ với lợi nhuận. Đối thủ tới sau sẽ phải xem xét nếu lợi thế khó khăn của họ ko vượt xa bạn, việc đầu tư vốn và mức giá để giành khách hàng sẽ cao hơn người tiên phong(bạn) và doanh số ước tính chỉ khoảng 50% hộ sử dụng, cả hai doanh nghiệp sẽ lỗ nếu khó khăn cách này, chỉ người sử dụng được lợi.

– Lợi thế quy mô. Giả sử ban sơ 2 doanh nghiệp bằng nhau về vốn và kỹ thuật, nhưng doanh nghiệp bạn làm tốt hơn một tẹo, làm cho lợi nhuận bạn cao hơn, bạn tái đầu tư vào doanh nghiệp nhiều hơn đối thủ, việc tái đầu tư này, qua thời kì sẽ làm cho bạn vượt mặt đối thủ bằng việc khuyến mãi thành, tăng doanh số bán. Về trong khoảng thời gian dài đối thủ ko thể khó khăn lại bạn.

– Những mô phỏng độc quyền tự nhiên khác rất phổ thông, bạn với thể tự tìm từ kinh nghiệm của bản thân bạn.

Tổn thất phúc lợi[sửa|sửa mã nguồn]

Do mức giá sản xuất ra một đơn vị chức năng loại sản phẩm tăng dần theo quy mô nên ngân sách biên của doanh nghiệp độc quyền tự nhiên với xu thế giảm và luôn thấp hơn mức giá sản xuất trung bình. Tại trạng thái đó sản lượng sẽ thấp hơn và giá cao hơn so với trạng thái cân đối của thị trường khó khăn đối đầu lúc mà giá cả hay quyền lợi biên bằng giá mẫu sản phẩm. Sự sút giảm sản lượng cũng gây ra tổn thất .

• Chính phủ quy định cho doanh nghiệp một mức giá sao cho mức giá đó ko làm cho nhưng mặt hàng khác với giá tăng theo(tránh hiện tượng ngoại ứng), tránh hiện tượng cùng một lúc hàng loạt mặt hàng tăng giá thì sẽ gây nên bất ổn trong đời sông nhân dân. Cách này xóa bỏ hoàn toàn được doanh thu siêu ngạch của doanh nghiệp và giảm được đáng kể tổn thất nhưng ko loại trừ hoàn toàn được nó vì vẫn chưa đạt được mức sản lượng hiệu quả.
• Chính phủ quy định cho doanh nghiệp một mức giá bằng mức giá sản xuất để đạt mức sản lượng hiệu quả rồi bù đắp lỗ cho doanh nghiệp bằng một khoản tương trợ (vd: cho vay với một lãi xuất thấp…). Giải pháp này hoặc sẽ gây méo mó về giá cả nếu sử dụng loại thuế ko phải thuế khoán hoặc sẽ làm người đóng thuế thắc mắc nếu ứng dụng thuế khoán.
• Doanh nghiệp sẽ định giá gồm những phần khác nhau: phần thứ nhất đưa ra để phục vụ cho nhưng đối tượng khách hàng co nhu cầu cao đối với sản phẩm đó, sau một thời kì doanh nghiệp sẽ khuyến mãi sản phẩm để với thể tăng thêm những đối tượng khách hàng tiềm năng, ví dụ tiêu biểu về vấn đề này như hãng điện thoại to nhất toàn cầu Nokia đã khuyến mãi đối với những dòng diện thoại cao cấp để nhưng khách hàng khác với thể tậu với một mức giá thích hợp hơn sau một thời kì bán giá cao cho những người với nhu cầu.

Độc quyền bán và tậu[sửa|sửa mã nguồn]

Khái niệm độc quyền thường sử dụng để chỉ độc quyền bán nhưng tương tự như như độc quyền bán cũng với độc quyền tậu – một trạng thái thị trường mà ở đó chỉ sống sót một người tậu trong lúc với nhiều người bán. Khác với độc quyền bán, trong trường hợp độc quyền tậu, doanh nghiệp độc quyền sẽ gây sức ép để làm khuyến mãi tậu loại sản phẩm từ những người bán. Doanh nghiệp độc quyền bán hoàn toàn với thể đồng thời là độc quyền tậu và trong trường hợp này doanh thu siêu ngạch của nó rất to vì bán mẫu sản phẩm với giá cao hơn và tậu yếu tố nguồn vào thấp hơn mức cân đối của thị trường khó khăn đối đầu. Doanh nghiệp độc quyền bán với điều kiện kèm theo thuận tiện để trở thành độc quyền tậu vì nó sản xuất ra mẫu sản phẩm ko với mẫu sản phẩm thay thế sửa chữa thân tình và do đó một vài yếu tố nguồn vào của nó hoàn toàn với thể là duy nhất, kể cả trong trường hợp yếu tố nguồn vào ko duy nhất thì doanh nghiệp độc quyền bán cũng với năng lực chi phối mạnh giá những yếu tố nguồn vào nếu nó với quy mô to .

Những hình thái[sửa|sửa mã nguồn]

• Trust (Tờ-rớt)
• Cartel (Những-ten)
• Syndicate (Xanh-đi-ca)
• Consotium (Công-xóc-xi-om)
• Conglomerate (Công-lô-mê-rat)
• Tổ chức đa quốc gia (Multinational Corporation – MNC)
• Tổ chức xuyên quốc gia (Transnational Corporation – TNC)

• Economics of the Public Sector, Joseph E. Stiglitz.
• Kinh tế và tài chính công dành cho chương trình sau đại học về kinh tế theo phương thức từ xa.

• Độc quyền tậu
• Độc quyền nhóm
• Khó khăn xuất sắc

Source: https://blogchiaseaz.com
Category: Hỏi Đáp